(Mekong-ASEAN Environmental Week 2019)
12-19 มิถุนายน 2562
ที่มา
ในช่วงนับตั้งแต่ปลายทศวรรษ 1980 ความเสื่อมโทรมของทรัพยากรธรรมชาติในภูมิภาคแม่น้ำโขง โดยเฉพาะในประเทศแม่น้ำโขงตอนล่างคือสปป. ลาว กัมพูชาและเวียดนามที่เพิ่งเปิดรับการพัฒนาเศรษฐกิจระบบตลาดเสรีนับตั้งแต่ช่วงเวลาดังกล่าว ล้วนเกิดจากนโยบายการพัฒนาของรัฐบาลที่มุ่งเปลี่ยนทรัพยากรให้เป็นทุนในทางเศรษฐกิจมหภาค แต่ละเลยข้อเท็จจริงเกี่ยวกับวิถีชีวิตและเศรษฐกิจฐานรากของประชาชนที่ผูกติดแน่นแฟ้นกับทรัพยากรดิน น้ำ ป่าไม้ บทบาทที่เพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วของทุนขนาดใหญ่ทั้งจากประเทศเพื่อนบ้านในภูมิภาคแม่น้ำโขง ในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ และจากประเทศนอกภูมิภาค ผสมผสานกับสภาพทางการเมืองการปกครอง ความรู้ ความเท่าทัน และผลประโยชน์ของกลุ่มต่าง ๆ ภายในประเทศ ที่แม้จะแตกต่างกันออกไป แต่ก็ก่อให้เกิดภาพการทำลายล้างทรัพยากรเพื่อโครงการขนาดใหญ่ในลักษณะที่คล้ายคลึงกัน ทั้งโครงการสร้างเขื่อนพลังน้ำบนลำน้ำโขงและตลอดทั้งลุ่มน้ำ โครงการเกษตรอุตสาหกรรม และการขุดเจาะทรัพยากร รวมทั้งการสร้างสาธารณูปโภคเพื่อสนับสนุนการขนถ่ายสินค้าและความเป็นเมือง และการสร้างเขตเศรษฐกิจพิเศษ ทะลุทะลวงเข้าไปในพื้นที่ที่เดิมเป็นแหล่งทรัพยากรที่สำคัญ สถานการณ์ที่เกี่ยวกับโครงการขนาดใหญ่นี้เผยโฉมให้เห็นอย่างเด่นชัดในรูปแบบเดียวกันด้วยในสาธารณรัฐเมียนมาร์ นับแต่หลังการเลือกตั้งทั่วไปในปี 2558 เป็นต้นมา
สัปดาห์สิ่งแวดล้อมแม่โขง-อาเซียน 2562 (MAEW 2019) จัดขึ้นภายใต้คำขวัญ “วิกฤตแม่โขงคือวิกฤตอาเซียน เพื่อให้เป็นเวทีแสดงความกังวลและบทวิเคราะห์ในสถานการณ์สิ่งแวดล้อมในภูมิภาคแม่น้ำโขง ที่เชื่อมโยงกับสถานการณ์ในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้โดยรวม เนื้อหาหลักในการจัดงานคือผลกระทบจากการลงทุนข้ามพรมแดนในโครงการขนาดใหญ่และบทบาทของตัวละครที่สำคัญ โดยมีจุดประสงค์ในการวิเคราะห์ วิพากษ์และให้เป็นเวลาเสนอแนวทางออกโดยภาคประชาชนและประชาสังคม ในช่วงหัวเลี้ยวหัวต่อของภูมิภาค และในโอกาสที่ประเทศไทยเป็นประธานอาเซียนในปี 2562 นี้ โดยในงาน MAEW จะมีการนำเสนอประเด็นสำคัญหลัก ๆ แยกออกเป็นหลายเวทีและกิจกรรมในช่วงเวลาประมาณหนึ่งสัปดาห์ เพื่อนำเสนอสถานการณ์ที่เกิดจากโครงการขนาดใหญ่ในภูมิภาคในทรัพยากรที่ดิน แม่น้ำ ป่าไม้ และแร่ธาตุ กลไกการทำงานของตัวละครที่มีอิทธิพลต่าง ๆ ทั้งรัฐบาล และบริษัทในประเทศผู้ลงทุนในภูมิภาค รวมทั้งประเทศจีนกับการผลักดันอภิมหาโครงการ “เส้นทางสายไหมแห่งทศวรรษที่ 21 (Road and Belt Initiative) ที่ก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วในเชิงโครงสร้างและแนวทางของรัฐบาลทั่วทั้งภูมิภาค และก่อให้เกิดความขัดแย้งอย่างรุนแรงมากขึ้นเรื่อย ๆ ระหว่างรัฐบาลกับประชาชน
สัปดาห์สิ่งแวดล้อมแม่โขง-อาเซียน 2562 จะจัดขึ้นเป็นสองช่วง คือในช่วงวันที่ 12-19 มิถุนายน ก่อนหน้าการประชุมสุดยอดผู้นำอาเซียน และระหว่างวันที่ 25-31 สิงหาคม ก่อนมหกรรมภาคประชาสังคม/ประชาชนอาเซียน (ASEAN Civil Society Conference (ACSC)/ASEAN Peoples’ Forum (APF) ซึ่งจัดขึ้นทุกปีในประเทศเจ้าภาพอาเซียน
ตารางกิจกรรม
12-14 มิถุนายน 2562
เข้าร่วมรับฟังการใต่สวนคำร้องขอฟ้องคดีแบบกลุ่ม ระหว่างตัวแทนชุมชนในจังหวัดโอดอร์เมียนเจย (อุดรมีชัย) กัมพูชากับบริษัทน้ำตาลมิตรผล จำกัดในกรณีการลงทุนในกิจการอ้อยและน้ำตาลและการขับไล่ที่ดิน
สถานที่: ศาลแพ่งกรุงเทพใต้ ซอยเจริญกรุง 63 สาธร
เวลา: 9.00 น. – 15.30 น
14 มิถุนายน 2562
เวทีสาธารณะ “ธุรกิจ สิทธิมนุษยชน การเข้าถึงความยุติธรรมของประชาชน: ว่าด้วยเขื่อนเซเปียน-เซน้ำน้อยในประเทศลาว” และการแสดงภาพถ่ายพื้นที่ได้รับผลกระทบโดยเริงฤทธิ์ คงเมือง
สถานที่: อาคารด้านหน้า (ห้องเล็ก), ศูนย์กลางนักเรียนคริสเตียน สะพานหัวช้าง ราชเทวี (เดินเพียงห้า นาทีจากสถานีรถไฟฟ้าราชเทวี)
เวลา: 14.00 น. – 17.00 น
กลุ่มนักกฎหมายและนักกิจกรรมจากคณะทำงานภาคประสังคมเกาหลีกรณีเขื่อนเซเปียน-เซน้ำน้อยจากประเทศเกาหลีและญี่ปุ่นจะนำเสนอและพูดคุยกับนักกิจกรรมในประเทศไทยและภูมิภาคเกี่ยวกับความรับผิดชอบขององค์กรและการนำกรอบขององค์การเพื่อความร่วมมือและการพัฒนาทางเศรษฐกิจ (โออีซีดี) ของกลุ่มประเทศพัฒนาแล้วมาใช้ในการเรียกร้องความยุติธรรมให้กับประชาชนผู้ได้รับผลกระทบ
| รายการ | ผู้พูด |
| ทักทายและแนะนำเกี่ยวกับสัปดาห์สิ่งแวดล้อมแม่โขง – อาเซียน (MAEW2019) | เปรมฤดี ดาวเรือง โปรเจกต์เสวนาเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ / เครือข่ายประชาชนจับตาการลงทุนในเขื่อนลาว (LDIM) |
| วิดีโอสั้น ๆ เกี่ยวกับสถานการณ์ในพื้นที่เซเปียน-เซน้ำน้อย | โดยคณะผู้จัดงาน |
| กรณีเซเซเปียน – เซน้ำน้อยและการยื่นต่อคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติประเทศไทย | เครือข่ายติดตามการลงทุนไทยและความรับผิดชอบข้ามพรมแดน (ETOs) |
| ความรับผิดชอบของกลุ่มมิตซูบิชิยูเอฟเจ (เจ้าของหุ้นธนาคารกรุงศรีอยุธยา)ในด้านธุรกิจและสิทธิมนุษยชน | อากิโกะ ซาโต (Akiko Sato) ทนายความสิทธิมนุษยชน ทำงานร่วมกับองค์กรแม่โขงวอทช์ ประเทศญี่ปุ่น |
| คณะทำงานภาคประชาสังคมเกาหลี กรณีเขื่อนเซเปียนเซน้ำน้อย | ปัก เย-อัน (Park Yae-Ahn) ทนายความ สมาชิกคณะทำงานภาคประชาสังคมเกาหลีกรณีเขื่อนเซเปียนเซน้ำน้อย |
| แนวทางขององค์การเพื่อความร่วมมือและการพัฒนาทางเศรษฐกิจ (โออีซีดี) เพื่อการเรียกร้องความยุติธรรมให้กับประชาชนผู้ได้รับผลกระทบในกรณีเขื่อนเซเปียน-เซน้ำน้อย | คิม ดง-ฮยุน ( Kim Dong-hyun) ทนายความสิทธิมนุษยชนเกาหลี |
| คำถาม / คำตอบและการสนทนาผู้ดำเนินรายการ: | ชาลมาลี กุตตัล (Shalmali Guttal) โครงการปฏิบัติการเพื่อการพัฒนา (FOCUS) |
18 มิถุนายน 2562
งานแถลงข่าว “อาเซียนที่เราต้องการ: จากปากคำของประชาชนท้องถิ่นที่เป็นประจักษ์พยานต่อการพัฒนาบนความหายนะทางนิเวศ” และการแสดงภาพถ่าย
สถานที่: สมาคมผู้สื่อข่าวต่างประเทศแห่งประเทศไทย (FCCT) ชั้นเพนต์เฮาส์ อาคารมณียา ชิดลม (เดิน 5 นาทีจากสถานีรถไฟฟ้าชิดลมโดยใช้ทางเชื่อม)
เวลา: 18.00 น. – 20.00 น
เพื่อนำเสียงจากพื้นที่มานำเสนอโดยตรงแก่สื่อและสาธารณะโดยผู้นำภาคประชาชน รวมถึงประธานเครือข่ายชนพื้นเมือง ผู้นำท้องถิ่น และผู้ได้รับความเดือดร้อนจากโครงการขนาดใหญ่ในภูมิภาค การอภิปรายนี้ยังจะประกอบไปด้วยการนำเสนอแถลงการณ์ “อาเซียนที่เราต้องการ” พร้อมรายนามเครือข่ายภาคประชาชนในภูมิภาคต่อผู้นำอาเซียนเนื่องในโอกาสการประชุมสุดยอดผู้นำอาเซียนที่จะเกิดขึ้นในประเทศไทย
| รายการ | ผู้พูด |
| การต่อสู้ของพี่น้องชนเผ่าโอรัง อัสลีเรื่องการบุกรุกป่าไม้และการแย่งยึดที่ดิน | มุสตาฟา อารัง ประธานเครือข่ายชนพื้นเมืองโอรัง อัสบี กลันตัน มาเลเซีย |
| การแย่งยึดที่ดินภายใต้แผนโครงการพัฒนาระเบียงเศรษฐกิจพิเศษภาคตะวันออก (EEC) | สรายุทธ์ สนรักษา ตัวแทนเครือข่ายประชาชน จังหวัดฉะเชิงเทรา |
| การเคลื่อนไหวของประชาชนท้องถิ่นต่อการพัฒนาบนแม่น้ำโขงสายหลักและเขตเศรษฐกิจพิเศษเชียงราย | สมเกียรติ เขื่อนเชียงสา กลุ่มรักษ์เชียงของ |
| กรณีจากพม่า | ตัวแทนประชาชนจากพม่า |
| แถลง “อาเซียนที่เราต้องการ” | ตัวแทนคณะทำงานสัปดาห์แม่โขง-อาเซียน 2562 |
| ดำเนินการอภิปราย | เปรมฤดี ดาวเรือง โปรเจกต์เสวนา เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ |
19 มิถุนายน 2562
เวทีสาธารณะ “สิ่งแวดล้อมและการดำรงชีวิตกับผลกระทบจากการรวมกลุ่มทางเศรษฐกิจในอาเซียน: เล่าเรื่องประชาชน” และการแสดงภาพถ่าย
สถานที่: ห้องประชุมจุมภฎ-พันธ์ทิพย์ อาคารประชาธิปก- รำไพพรรณี คณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย (เดินสิบนาทีจากสถานีรถไฟฟ้าใต้ดินสามย่าน)
เวลา 9.00 น. – 17.00 น
ตลอดทั้งวันจะมีการอภิปรายและแลกเปลี่ยนโดยนักกิจกรรมท้องถิ่นภาคประชาชนและภาคประชาสังคมในประเทศแม่น้ำโขง-อาเซียนเพื่อเพิ่มพูนความเข้าใจต่อสาธารณชนเกี่ยวกับการร่วมมือทางเศรษฐกิจ-การลงทุนในอาเซียน และสถานการณ์ในพื้นที่ซึ่งทั้งแตกต่างและเหมือนกัน การอภิปรายแลกเปลี่ยนจะแบ่งเป็นสี่ช่วงเวลาเพื่อพูดในประเด็น 1) พลังงาน 2) การก่อตั้งโครงสร้างพื้นฐาน เขตเศรษฐกิจพิเศษและระเบียงทางเศรษฐกิจ และ 3) ความร่วมมือของอาเซียนที่กระทบกับระบบอาหารและการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ
| เวลา | รายการ | ผู้พูด |
| 9.00-9.30 | กล่าวต้อนรับและแนะนำรายการ | ตัวแทนผู้จัด |
| 9.30-11.00 | ว่าด้วยพลังงาน และผลกระทบข้ามพรมแดน | |
| เขื่อนแม่น้ำโขงกับผลกระทบข้ามพรมแดน | มนตรี จันทวงศ์ กลุ่มเสรีภาพแม่น้ำโขง | |
| สถานการณ์ในพื้นที่เขื่อนเซเปียน-เซน้ำน้อย | ทันยา โรเบิร์ต (Tanya Robert) แม่โขงวอชท์(Mekong Watch) | |
| สถานการณ์ที่เปลี่ยนไปเกี่ยวกับพลังงานในเวียดนาม | ตัวแทนจากประเทศเวียดนาม (รอยืนยัน) | |
| สถานการณ์เรื่องน้ำมันและก๊าซในพม่า | ตัวแทนจากประเทศพม่า (รอยืนยัน) | |
| ดำเนินการอภิปราย | แกรี ลี (Gary Lee) องค์การแม่น้ำนานาชาติ (International Rivers) | |
| 11.00-11.30 | พัก/กาแฟ | |
| 11.30-12.30 | โครงสร้างพื้นฐาน เขตเศรษฐกิจพิเศษและการเชื่อมโยงทางเศรษฐกิจอื่นๆ ของอาเซียน | |
| เขตเศรษฐกิจพิเศษในประเทศแม่น้ำโขง | พรพนา ก๊วยเจริญ กลุ่มจับตาปัญหาที่ดิน | |
| ถนนจากไทยไปทวาย | ธีระชัย ศาลเจริญกิจถาวร กลุ่มเสรีภาพแม่น้ำโขง | |
| โครงการถนนข้ามพรมแดนในกัมพูชา | ตัวแทนจากประเทศกัมพูชา | |
| ดำเนินการอภิปราย | รอยืนยัน | |
| 12.30-13.30 | พัก/อาหารกลางวัน | |
| 13.30-15.00 | ความร่วมมือทางเศรษฐกิจ ห่วงโซ่อาหาร และภาวะโลกร้อน | |
| อาหารโรงงานกับอาหารจากไร่นา | อุบล อยู่หว้า เครือข่ายเกษตรทางเลือก | |
| การเปลี่ยนแปลงสภาพอากาศ ผลกระทบต่อภูมิภาคและประชาชน | รอยืนยัน | |
| ป่าไม้ ความมั่นคงทางอาหารและการขับเคลื่อนของประชาชน | ฮาฟิซูดิน นาซารูดิน (Hafizudin Nasarudin) ประธานกลุ่มนักกิจกรรมสิ่งแวดล้อมในพื้นที่คาบสมุทร (Persatuan Aktivis Sahabat Alam) และสมาคมนักกิจกรรมสิ่งแวดล้อม มาเลเซีย | |
| ตัวแทนจากพื้นที่พม่า | ||
| ดำเนินการอภิปราย | รอยืนยัน | |
| 15.00-15.30 | พักดื่มกาแฟ | |
| 15.30-16.30 | สะท้อนความเห็นจากการฟัง | |
| ชาลมาลี กุตตัล (Shalmali Guttal) | โครงการปฏิบัติงานเพื่อการพัฒนา (FOCUS) | |
| วิทูรย์ เพิ่มพงศาเจริญ | เครือข่ายพลังงานและนิเวศวิทยา (MEENet) | |
| เด็บบี สตอดฮาร์ท (Debbie Stothard) | Atsean | |
| ดำเนินการอภิปราย | เปรมฤดี ดาวเรือง โปรเจกต์เสวนาเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ | |
| 16.30 | ขอบคุณและกล่าวปิดงาน | รอยืนยัน |
ทุกรายการมีการแปลภาษาไทย-อังกฤษ
ส่งข้อความเพื่อลงทะเบียน และติดตามเกี่ยวกับการจัดงานได้ที่ https://www.facebook.com/MAEW2019/
องค์กรผู้ร่วมจัด/สนับสนุน
โปรเจกต์เสวนาเอเชียตะวันออกเฉียง เครือข่ายประชาชนจับตาการลงทุนในเขื่อนลาว/เครือข่ายติดตามการ
ลงทุนไทยและความรับผิดชอบข้ามพรมแดน/เสมสิกขาลัย/กลุ่มเสรีภาพแม่น้ำโขง/มูลนิธิศูนย์ข้อมูลชุมชน/
กลุ่มจับตาปัญหาที่ดิน/โครงการศิลปะชุมชน/กลุ่มฮักเชียงของ/ เครือข่ายพลังงานเพื่อนิเวศวิทยาแม่น้ำโขง
เอิร์ทไรท์อินเตอร์เนชั่นแนล/องค์การแม่น้ำนานาชาติ/โครงการปฏิบัติการเพื่อการพัฒนา/ศูนย์ภูมิภาคด้าน
สังคมศาสตร์และการพัฒนาที่ยั่งยืน คณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่/ ศูนย์ศึกษาความขัดแย้งและ
สันติภาพ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย/สถาบันวิจัยสังคม จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
